تهران – بازار برتر – صنعت خودرو ایران با مجموعه‌ای از چالش‌های ساختاری و سیاست‌گذاری مواجه است؛ چالش‌هایی که باعث کاهش تولید و حرکت این صنعت از مسیر توسعه و داخلی‌سازی به سمت مونتاژکاری شده است.
هدررفت منابع ارزی و حرکت به سمت مونتاژکاری
طبق گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان پایش دوره‌ای شاخص‌های صنعت خودرو، برای تولید هر خودرو در ایران به‌طور میانگین ۲ هزار دلار ارز مصرف می‌شود. این گزارش تأکید می‌کند که نبود نظام انگیزشی منسجم، به‌ویژه در حوزه تعرفه‌ها، موجب شده صنعت خودرو به سمت مونتاژکاری سوق پیدا کند.
عدم تناسب هزینه تمام‌شده تولید با قیمت‌گذاری دستوری، رشد هزینه‌های اولیه و کاهش سودآوری، خودروسازان را به سمتی سوق داده است که تولید را کنار گذاشته و مسیر کم‌ریسک‌تر مونتاژ را انتخاب کنند.
نیمی از ارز صنعت خودرو در اختیار مونتاژکاران
بر اساس گزارش بانک مرکزی، صنایع حمل‌ونقل و خودرو از ابتدای سال تا ۱۷ آبان ۵ میلیارد و ۲۹۶ میلیون دلار ارز دریافت کرده‌اند که ۲۱ درصد کل ارز تخصیصی به صنایع است.
تحلیل جزئی‌تر نشان می‌دهد:بیش از نیمی از منابع ارزی صنعت خودرو به شرکت‌های مونتاژکار اختصاص یافته سهم مونتاژ از منابع ارزی تقریباً دو برابر شده است این آمار بیانگر آن است که سیاست‌ها بیشتر در جهت حمایت از مونتاژ و واردات بوده تا تولید واقعی.
کاهش ۱۲ درصدی تولید خودروسازان بزرگ
طبق آمار سامانه کدال، سه خودروساز بزرگ (ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو) در نیمه نخست امسال ۴۰۴ هزار و ۴۶۱ دستگاه خودرو تولید کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه پارسال ۱۲ درصد کاهش داشته است.
این یعنی ۵۶ هزار و ۱۲۲ دستگاه خودرو کمتر تولید شده است.
هرچند ایران‌خودرو روند مثبت‌تری نسبت به دو شرکت دیگر داشته است.کارشناسان: سیاست‌گذاری‌ها تولید راسرکوب می‌کند(امیرحسن کاکایی) کارشناس صنعت خودرو، درباره دلایل گرایش خودروسازان به مونتاژکاری می‌گوید:سیاست‌گذاری‌های دولت و مجلس تولید را به سمت مونتاژکاری سوق می‌دهد
حتی دو خودروساز بزرگ کشور نیز به دلیل زیان‌ده بودن بخش داخلی‌سازی، به مونتاژ روی آورده‌اند
۳۰۰ همت زیان انباشته ایران‌خودرو و سایپا نتیجه مستقیم قیمت‌گذاری دستوری است به گفته او، سیاست‌های چهار سال گذشته به‌طور روشن نشان می‌دهد جهت‌گیری قانون‌گذاران به سمت مونتاژکاری بوده است.
طرح ساماندهی خودرو؛ حمایت از واردات، نه تولیدکاکایی با اشاره به طرح‌های مجلس مانند «طرح ساماندهی بازار خودرو» می‌گوید:این طرح‌ها عملاً موانع تولید را حذف نکرده‌انداما ورود خودرو و مونتاژکاری را تسهیل کرده‌اند
بخش عمده حمایت‌ها در حوزه واردات بوده، نه تولید داخلی وی تأکید می‌کند: هر چند روز یک‌بار قوانین یا محدودیت‌های جدید بر سر راه تولید گذاشته می‌شود و این روند صنعت را به عقب می‌راند.
قیمت‌گذاری متفاوت برای تولید داخل و مونتاژی‌ها
این کارشناس می‌گوید:شورای رقابت سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان هرکدام قیمت‌گذاری متفاوتی برای خودروهای داخلی در مقایسه با خودروهای مونتاژی و وارداتی اعمال می‌کنند که نتیجه آن، سرکوب تولید داخل است.
اوج‌گیری مونتاژکاری و سقوط داخلی‌سازی
کاکایی هشدار می‌دهد:نتیجه این ریل‌گذاری‌ها کاهش داخلی‌سازی به حداکثر ۲۰ درصد است بخش خصوصی نیز مطابق سیاست‌های دولت، مسیر مونتاژکاری را سودآورتر می‌بیند وی تأکید می‌کند: بدون جراحی سیاست‌گذاری و قوانین، تولید داخلی هر روز یک قدم به عقب می‌رود و مونتاژکاری جای آن را می‌گیرد.
دیدگاه شما